یادداشتی به مناسبت روز جهانی فلسفه 2021
سازمان جهانی یونسکو از سال 2005 روز جهانی فلسفه را پایه‌گذاری کرد. سومین پنجشنبه از ماه نوامبر، با هدف «ترویج بحث‌های فلسفی» و تشویق مردم جهان به تبادل علمی، روز جهانی فلسفه نام گرفت تا بدین‌سان سهم دانش فلسفی در پرداختن به مسائل جهانی برجسته شود.
واژه‌ی فلسفه (Philosophy) از کلمه‌ای یونانی فیلوسوفیا (Philosophia) به معنی خرد دوستی و دانش دوستی بوجود آمده است، که کلمه‌ی یونانی خود از ۲ بخش تشکیل شده:
- Philo به معنی دوستدار
- Sophia (سوفیا) به معنی خرد، دانش و حکمت
پس فلسفه در لغت به معنای دوستداری دانش و حکمت است؛ اما عملکرد تاریخی فلسفه طرح پرسش‌های اساسی زندگی بشر و کوشش برای پاسخ به آنها به وسیله‌ی قوه‌ی عقل است.
روزها فکر من این است و همه شب سخنم
که چرا غافل از احوال دل خویشتنم
از کجا آمده‌ام آمدنم بهر چه بود
به کجا می‌روم آخر ننمایی وطنم
مولانا
با خواندن اشعار فوق پرسش‌هایی اساسی از ذهن ما می‌گذرد؛ معنای زندگی انسان چیست؟ انسان قبل از تولد کجا بوده است؟ برای چه آمده است؟ هدف از زیستن انسان چیست و در نهایت به کجا خواهد رفت؟
فلسفه یک تفکر است و تفکر زمانی آغاز می‌شود که با پرسش‌های بنیادین مواجه شویم. زیبایی چیست؟ عشق چیست؟ واقعیت چیست؟ حقیقت به چه معناست؟
فلسفه یعنی مطالعه و تحقیق درباره‌ی تمام رازها و پرسش‌های مربوط به جهان و انسان
روز جهانی فلسفه توسط یونسکو با اهداف زیر معرفی شده است؛
- تجدید تعهد ملی، زیر منطقه‌ای، منطقه‌ای و بین‌المللی به فلسفه
- تقویت تحلیل، تحقیق و مطالعات فلسفی در مورد مسائل عمده معاصر، به منظور پاسخگویی موثرتر به چالش‌هایی که امروز بشر با آن مواجه است.
- افزایش آگاهی عمومی در مورد اهمیت فلسفه و استفاده انتقادی از آن در انتخاب‌های ناشی از تاثیرات جهانی شدن یا ورود به مدرنیته برای بسیاری از جوامع
- ارزیابی وضعیت تدریس فلسفه در سراسر جهان، با تاکید ویژه بر دسترسی نا برابر
- تاکید بر اهمیت جهانی شدن آموزش فلسفه برای نسل‌های آینده
فلسفه از طریق کشف تنوع جریان‌های فکری در جهان، گفت و گوی بین فرهنگی را تحریک می‌کند. به گونه‌ای می‌توان گفت یک علم الهام بخش است که می‌تواند جوامع را متحول کند و همچنین با بیدار کردن ذهن‌ها به ساختن جامعه‌ای محترم و بردبارتر کمک کند.
هر رویدادی در جهان موضوعی را به خود اختصاص می‌دهد. موضوعی که به این روز اختصاص داده شده است بدین گونه است که روز جهانی فلسفه با ایجاد زمینه‌‌ی مفهومی بر اساس اصول و ارزش‌ها، نقش مهمی در شکل دادن به امکان صلح جهانی ایفا می‌کند. ترویج بحث‌های فلسفی، احترام به حقوق و کرامت انسان‌ها و تحمل عقاید اقشار متفاوت جوامع مختلف، در این روز پر رنگ تر نمایان می‌شود. ما انسان‌ها تنها مخلوقاتی هستیم که پیوسته در پرسش هستیم از آنکه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانیم باشیم اما نیستیم و همواره در سمینارهایی که در رابطه با معنای انسان بودن بحث می‌شود شرکت می‌کنیم اما باز هم تحقق نمی‌یابیم و تحقق نایافته می‌میریم. فلسفه انسان را به اندیشیدن مستقل و انتقادی بر‌می‌انگیزد و می‌تواند به ایجاد تفاهم متقابل، رواداری و صلح دوستی بین فرهنگ‌ها و جوامع کمک کند.
نقل قولی منتسب به افلاطون فیلسوف بزرگ یونانی می‌گوید:”جهل ریشه و سرچشمه اهریمن و تمام تاریکی‌هاست.“
در همین رابطه هگل گفته است:
” انسانی که در جهل است هرگز آزاد نخواهد بود زیرا در دنیایی زندگی می‌کند که برای او بیگانه است و در خارج از او و دور از دسترس‌ش قرار دارد. او هرگز تلاش نمی‌کند بخشی از این دنیا را از آن خود سازد. جرقه کنجکاوی و شوق دانستن از ساده‌ترین سطح آن تا والاترین تلاش‌های فلسفی، تلاشی است برای از میان بردن فقدان آزادی و ساختن جهانی که متعلق به ما و محصول اندیشه‌ها و افکار ماست. “
فلسفه به ما یادآور می‌شود خورشیدی در بیرون از غار زندگی ما وجود دارد که هدف نهایی ما خروج از این غار و یافتن نوری است که به تمام جهان معنا می‌بخشد. از چنین باوری دریافت می‌کنیم که فلسفه بیداری، نور و آگاهی است.
بیایید در این روز از غار خود خارج شویم زیرا ماندن در غار تاریک و تنگ برابر با فراموشی جهان آرمان‌هاست. این روز را با اشتیاق فراوان و با تفکر جشن بگیریم. افکار، عقاید و ایده‌هایمان در مورد حقایق فلسفی را، با هدف انتشار دانش به اشتراک بگذاریم.
الهه خانزاده
طراحی وب سایت : ایران طراح