مهارت همدلی
همدلی به این معنا نیست که هر چه دیگران می‌خواهند قبول کنید، بلکه می‌توانید با خواسته‌های دیگران مخالفت کنید، اما باید نشان دهید که احساس آنها را درک می‌کنید و برای آن ارزش قائل هستید.
این جملات تقریبا برای همه‌ی ما آشنا است یا در جایی شنیده‌ایم: "من را درک نمی‌کند"، "با هم تفاهم نداریم"، "حرف من را نمی‌فهمد"، "احساس تنهایی می‌کنم".
زمانی که با مشکلی روبرو شده‌ایم و دوست ما با دقت به سخنان ما گوش داده و ما را می‌فهمد، انرژی حاصل از این همدلی در وجودمان متجلی می‌شود. این انرژی به ما توان می‌دهد که خود را بهتر پذیرفته و با دیگران نیز ارتباط بهتر و خوشایندی برقرار کنیم.
یکی از مهارت‌های لازم جهت برقراری ارتباط با دیگران، مهارت همدلی است.
همدلی یعنی درک کردن احساس طرف مقابل، خود را جای دیگران گذاشتن، این که دیگری چگونه فکر یا ادراک می‌کند، چه احساسی دارد و محیط خود را چگونه می‌بیند. یعنی دنیا را از دریچه‌ی چشم دیگری ببینیم و این دیدن از چشم دیگران باید بدون هرگونه ارزشیابی و قضاوت درباره‌ی احساسات، افکار و رفتارهای طرف مقابل انجام شود.
مهارت همدلی یکی از مهارت‌های زندگی است که برای برقراری ارتباط موثر لازم و ضروری است. زندگی در عصر حاضر، سرشار از استرس و تعارض‌هایی است که باید با آنها مقابله کرد. همدلی یکی از کارهایی است که به مقابله با این استرس‌ها کمک می‌کند. فردی که با دیگران همدلی می‌کند علاوه بر کسب احترام و محبوبیت در اجتماع و میان دیگران، اعتمادبه‌نفس بیشتری نیز پیدا می‌کند و نیاز به مفید بودن و کارآمدی در او ارضا می‌شود. مهارت همدلی یک توانایی اکتسابی است که لازمه‌ی آن تمرین و استفاده از تکنیک‌های مناسب است.
چرا به همدلی نیاز داریم؟
اگر رفتارهای دیگران را بر اساس ملاک‌های ذهنی خود ارزیابی کنیم، دچار سوءتفاهم می‌شویم. ریشه‌ی بسیاری از اختلافات، توجه نداشتن به این نکته و ارزیابی رفتار و گفتار دیگران بر اساس ملاک‌های ذهنی خودمان است. به عبارت دیگر ممکن است آنها برای رفتار خود نیت دیگری داشته باشند، اما آن را جور دیگری استنباط کنیم.
همدلی با همدردی کاملا متفاوت است. در همدردی به جای درک احساسات طرف مقابل، با افکار و احساسات او موافقت می‌کنیم یا دچار احساسات او می‌شویم. مثلا با گریه‌ی او گریه می‌کنیم، بدون این که همدل او شویم و باری از روی احساسات او برداریم.
موانع همدلی
انتقاد کردن، برچسب زدن، قضاوت کردن، طرد کردن، اغراق کردن یا بزرگ کردن مشکل، بی‌اهمیت و کوچک کردن مشکل، به رخ کشیدن و مقایسه کردن، سرزنش کردن، نصیحت کردن، راهنمایی کردن و ارائه‌ی راه‌حل.
مراحل همدلی
مقدمه‌سازی: فراهم‌سازی یک جو سالم و غیر تهدیدکننده که در آن افراد بتوانند افکار و احساساتی که برایشان اهمیت دارد، به راحتی بیان کنند.
توجه کردن: ما آماده‌ایم و می‌خواهیم که گوش کنیم. این فرآیند ابتدا غیرکلامی است و باید به حریم فرد توجه شود.
پذیرش: عمدتا مردم تمایل ندارند به دلیل ترس از مورد قضاوت واقع شدن صحبت کنند. به فرد مقابل به عنوان یک فرد احترام بگذارید. پذیرش به معنای همیشه موافق بودن نیست. اگر جایی مطمئنیم که اشتباهی در کار است، به طور منطقی به طرف مقابل می‌گوییم که موافق نیستیم و با او به گفتگو می‌پردازیم.
تشویق به خودافشاگری: به احساسات فرد فراتر از افکار سطحی او پاسخ دهیم. این به او کمک می‌کند که درباره‌ی صحبت در مورد خود تشویق شود.
دریافت کردن: درک افراد از منظر خود آنها به جای تعبیر افکار و احساس‌هایشان. این که آنها چه حسی دارند و چگونه می‌اندیشند و همچنین توجه به علائم غیرکلامی آنها.
پاسخ دادن: شما به دیگران چه می‌گویید که نشان دهید چقدر آنها را درک می‌کنید و این که چه مقدار به آنها توجه دارید و می‌خواهید شنونده‌ی احساسات و اندیشه‌ی آنها باشید. در این جا شما باید احساس آنها را بازپردازی کنید و به آنها انعکاس دهید، سپس معانی که درک کرده‌اید، کلامی و جهت روشن شدن بیشتر سوال کنید.
مهم‌ترین شیوه‌های همدلی
گوش دادن فعال، انعکاس احساسات، انعکاس محتوای کلام، تاکید بر جملات خاص در ارتباط کلامی، توجه به رفتارهای غیرکلامی.
راه‌های رسیدن به همدلی
درک چارچوب ذهنی دیگران: درک هر یک از ما از یک موقعیت خاص با دیگری کاملا متفاوت است، زیرا هر یک از ما بر حسب تجربیات خود، موضوعی را تفسیر می‌کنیم.
باید بتوانیم چارچوب ذهنی دیگران را بشناسیم و بدانیم چه چیزی برای آنها اهمیت دارد، آنگاه با برآوردن انتظاراتشان می‌توانیم رابطه‌های گرم و صمیمی ایجاد کنیم. باید در حد امکان چارچوب ذهنی خود را به دیگری نزدیک کنیم تا زمینه‌ی سخن گفتن و ارتباط میسر شود.
کنترل احساسات و هیجانات: افراد مختلف در برابر محرک‌های مشابه، احساسات مختلفی را تجربه می‌کنند. در برخورد با یک رویداد خاص، فردی ممکن است عصبانی شود، دیگری غمگین و یکی به راحتی از آن بگذرد. واکنش‌ها نیز متفاوت است. یکی عصبانیت خود را بروز می‌دهد و دیگری سکوت اختیار می‌کند. یکی از عوامل زیربنایی در دستیابی به همدلی، تسلط بر هیجانات و احساسات است.
جهت برقراری روابط همدلانه باید احساسات خود را شناخته، کنترل آن را در دست گرفته و تا حد امکان اجازه ندهیم که احساسات به ما غلبه کند. افرادی که به خویشتن‌داری بیشتری دست یافته‌اند، احساس دیگران را بهتر می‌شناسند.
انعکاس رفتارهای طرف مقابل: به نحوی که او بتواند در اعمال و گفته‌های شما، اعمال و گفته‌های خود را بیابد. در این مرحله باید وارد جهان طرف مقابل شویم، به ترتیبی که با ما احساس یگانگی کند.
گوش کردن: گوش کردن با شنیدن صرف تفاوت دارد. گوش کردن عملی ارادی است، در حالی که دقیق شنیدن یک مهارت اکتسابی بوده که مستلزم تلاش فراوان است. در این‌باره به غیر از گوش، از قلب و چشمان نیز باید یاری گرفت و به اصطلاح به سخنان گوینده باید گوش دل سپرد. واکنش‌های ما، سوالاتی که مطرح می‌کنیم، حالات و حرکات ما همگی در دقیق شنیدن موثر هستند.
استنباط خود از بیانات و احساسات گوینده را به او منتقل کنید. خواه موافق، خواه مخالف. با بیان استنباط خود، به گوینده نشان می‌دهید که به عمق مطلب او پی‌برده‌ایم و از نظر‌های او کاملا آگاهیم.
راهکار‌های تقویت همدلی
۱- در ارتباط با دیگران، به آنها فرصت دهیم که احساسات خود را به راحتی بیان کنند.
۲- چون همدلی بر پایه‌ی خودآگاهی است، هرچه بیشتر نسبت به احساسات خودمان آگاهی داشته باشیم، بهتر می‌توانیم احساسات دیگران را درک کنیم.
۳- تظاهر به همدلی نکنیم و به احساس دیگران لطمه نزنیم.
۴- در زمان همدلی، به حالات چهره و حرکات طرف مقابل (زبان بدن) توجه کنیم.
۵- با درک احساسات طرف مقابل، به او بفهمانیم که برای او اهمیت و ارزش و احترام قائل هستیم.
۶- تجارب مشابه گذشته به ما کمک می‌کند تا موقعیت و احساسات طرف مقابل را بهتر درک کنیم.
۷- در ارتباط با دیگران قبل از اقدام به هر عملی، لحظه‌ای هم که شده خود را به جای او قرار دهیم.
۸- هنگام بروز مشکل، احساسات خود را با دیگران در میان بگذاریم.
۹- متوجه باشیم که همدلی از سوی دوستان دارای حد و اندازه‌ای است، افراط در آن امکان سوءاستفاده را فراهم می‌آورد.
۱۰- اطرافیان خود را به خاطر رفتار همدلانه‌ی آنها تشویق کنیم.
۱۱- در برابر افرادی که موجب دلسردی ما می‌شوند یا احساسات همدلانه‌ی ما را جدی نمی‌گیرند، مقاومت کنیم.
۱۲- در همدلی با دیگران از مقایسه کردن خودداری کنیم، زیرا ممکن است به احساسات پر امید آنها لطمه وارد شود.
۱۳- دستور دادن، قضاوت کردن، نصیحت کردن و سرزنش کردن، احساس همدلی را از بین می‌برند. از آنها پرهیز کنیم.
۱۴- هر قدر حس همدلی را در خود تقویت کنیم، به همان میزان اصول اخلاقی را رعایت کرده‌ایم.
۱۵- برای این که همدلی اعضای خانواده را تضعیف نکنیم، بهتر است به ارتباط‌های عاطفی آنها بیشتر توجه کنیم.
۱۶- به دوران کودکی که پیشرفته‌ترین سطوح همدلی پدیدار می‌شود، بیشتر توجه کنیم.
۱۷- جهت پیشگیری از آسیب‌ها، حس همدلی را در دیگران تقویت کنیم.
۱۸- هنگام همدلی، احساسات خود را شمرده بیان کنیم تا طرف مقابل احساس آرامش بیشتری کند.
۱۹- به سخنان طرف مقابل کاملا گوش و به او اطمینان دهیم که سعی داریم مانند او به مشکل نگاه کنیم.
۲۰- با برقراری روابط صمیمانه در خانواده، روحیه‌ی همدلی اعضای خانواده را تقویت کنیم.
۲۱- با یادآوری تجارب مشابهی که داشتیم، در درک احساسات همدلانه‌ی دیگران موفق‌تر عمل خواهیم کرد.
۲۲- در همدلی دیگران، آنها را مقصر ندانیم و سرزنش نکنیم. برای مثال، نگوییم که تقصیر خودت است، همیشه از این نوع مشکلات داری و...
۲۳- سعی کنیم در همدلی، راه‌حل ارائه ندهیم، زیرا طرف مقابل می‌خواهد تنها ناراحتی خود را با کسی در میان بگذارد و از سوی او درک شود.
۲۴- در همدلی، برای طرف مقابل دلسوزی یا ترحم نکنیم. برای مثال، نگوییم وای بیچاره تو که چقدر مصیبت کشیدی یا فکر نمی‌کردم چنین مشکل بزرگی داشته باشی و...
۲۵- مشکل دیگران را کوچک و بی‌ارزش نپنداریم. برای مثال، نگوییم که ای بابا این که مشکلی نیست یا اگر جای من بودی، چه می‌کردی؟
۲۶- مشکل دیگران را بیش از حد بزرگ جلوه ندهیم. برای مثال، نگوییم که عجب بدبختی بزرگی! با این وجود، می‌خواهی چه کنی؟
۲۷- در مشکلات جدی، کمک حرفهای بخواهیم و به طور متقابل، اگر فردی کمک نخواست، چیزی ارائه ندهیم.
ویژگی افراد دارای مهارت همدلی
افرادی که مهارت همدلی دارند معمولا در بین دیگران بسیار محبوب و دوست‌داشتنی هستند. برخی از ویژگی‌های کلی آنان عبارت است از:
• دوست داشتن دیگران
• احترام گذاشتن به همه‌ی افراد
• ارتباط با طیف وسیعی از افراد مختلف
• مهارت در دوست‌یابی
• محبوب بودن بین دیگران
مهارت همدلی چه چیزی برای فرد به ارمغان می‌آورد؟
همدلی کردن و توانایی شناخت احساسات دیگران، در حوزه‌های مختلف زندگی انسان اثر می‌گذارد. با داشتن مهارت همدلی می‌توانید به این احساسات و توانایی‌ها دست یابید:
۱- ایجاد حس خوشایند و مثبت در فرد
۲- افزایش اعتمادبه‌نفس و کارآمدی
۳- کمک به تصمیم‌گیری بهتر از فواید مهارت همدلی
۴- جلوگیری از سوءتفاهم‌ها و رفتارهای نامناسب
۵- تحکیم روابط بین فردی (مثلا رابطه‌ی بین زوجین)
۶- کمک به شناخت بهتر دیگران و ایجاد روابط گسترده
افزایش مهارت همدلی
مهارت همدلی یک مهارت اکتسابی است که با تمرین و استفاده از راه‌های مناسب می‌توان آن را تقویت کرد. برخی از این راه‌ها به شرح زیر هستند:
۱- گوش دادن فعال
اولین قدم برای افزایش مهارت همدلی تمرین گوش دادن به صورت فعال است. برای این کار باید به خوبی و با تمام توجه به طرف مقابل‌تان گوش داده و پاسخ‌های مناسبی نشان دهید. اگر در شرایط گوش دادن به حرف کسی نیستید، بهتر است از او بخواهید که در زمان دیگری با هم صحبت کنید. در این صورت ناراحتی فرد بسیار کمتر از زمانی خواهد بود که با شما صحبت کند ولی پاسخ نامناسب بگیرد. کارهایی که برای گوش دادن فعال باید انجام داد عبارتند از:
• کارهای خود را کنار بگذارید و با تمام توجه به طرف مقابل‌تان گوش دهید.
• تماس چشمی داشته باشید و به حرکات مخاطب توجه کنید.
• در بین صحبت‌های او با تکان دادن سر و حرکات بدنی نشان دهید که به حرف‌هایش توجه می‌کنید و مشتاق هستید.
• خود را جای او بگذارید تا حالش را بهتر درک کنید، فکر کنید اگر جای او بودید چه می‌کردید.
• برای کسب مهارت همدلی و گوش دادن فعال، از تکنیک انعکاس برای عکس‌العمل نشان دادن استفاده کنید.
۲- انعکاس
انعکاس احساس: در این تکنیک باید با منعکس کردن احساسات، همدلی خود را نشان دهید. مثلا می‌توانید بگویید "مطمئنم خیلی برایت سخت بوده" یا " از خوشحال بودنت خوشحالم" در این صورت او احساس می‌کند که توسط شما درک شده است.
انعکاس محتوا: بعضی وقت‌ها موضوع صحبت مسئله‌ی هیجانی و احساسی نیست و به گفتگوهای روزمره مربوط می‌شود. در این صورت نیز باید با انعکاس حرفهای مخاطب، او را تائید کرده و نشان دهید که به صحبت‌هایش گوش می‌داده‌اید.
۳- نصیحت و قضاوت نکردن
در اکثر مواقع وقتی که افراد با شما دردودل می‌کنند، درست و غلط موضوع را می‌دانند و تنها به دنبال کسی هستند که نگرانی‌هایشان را با او تقسیم کنند. اگر برای حل مشکلش راهکاری دارید حتما به او بگویید ولی از توصیه‌های کلیشه‌ای و مقصر نشان دادن او خودداری کنید.
۴- تعصب نداشتن
زندگی اجتماعی یعنی ارتباط با افراد مختلف، این افراد همیشه عقایدی شبیه به شما ندارند و حتی ممکن است فکر و عقیده‌ای کاملا مخالف داشته باشند. برای همدردی کردن با دیگران لازم است که تعصب را کنار بگذارید و حرفهای دیگران را (حتی اگر مخالف آن هستید) گوش دهید. توجه داشته باشید که قرار نیست عقیده‌ی او را بپذیرید بلکه فقط باید به آن احترام بگذارید.
۵- تعادل در همدلی
برای این که بتوانید مهارت همدلی خود را بالا ببرید، باید در عکس‌العمل نشان دادن تعادل برقرار کنید. نه آنقدر عکس‌العمل نشان دهید که به مشکل فرد افزوده شود و نه انقدر بی‌اهمیت باشید که احساس کند او را درک نمی‌کنید. برای ایجاد تعادل باید واکنش منطقی نشان دهید. فکر کنید که این موضوع برای طرف مقابل چقدر اهمیت دارد و سپس متناسب با آن برخورد کنید.
آموزش مهارت همدلی به کودکان
مهارت همدلی باید از دوره‌ی کودکی به افراد آموزش داده شود تا در وجود آنها نهادینه شود. فردی که در دوره‌ی کودکی و شکل‌گیری شخصیتش با دیگران همدلی نکرده، در بزرگسالی به سختی می‌تواند خود را جای دیگران بگذارد. برای آموزش مهارت همدلی به کودکان راه‌های مختلفی وجود دارد، مثلا می‌توانید از او بخواهید که احساسات خود را در طول یک هفته مشخص کند و سپس به او بگویید که چرا همیشه یک احساس ثابت وجود ندارد. با ایجاد یک بحث گروهی در این زمینه، می‌توانید تفاوت احساسات و مهارت همدلی را به کودک آموزش دهید.
منتشر شده در چهارشنبه 8 دي 1400
کد خبر : 10306
آخرین اخبار
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب‌سایت محفوظ می‌باشد.
طراحی وب سایت : ایران طراح
طراحی وب سایت : ایران طراح