ساركوپنیا (SARCOPENIA) چیست؟

"ﺳﺎﺭﮐﻮ" ﯾﻌﻨﯽ "ﮔﻮﺷﺖ" ﻭ "ﭘﻨﯿﺎ" ﯾﻌﻨﯽ "ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻥ"، ﭘﺲ ﺳﺎﺭﮐﻮﭘﻨﯿﺎ ﯾﻌﻨﯽ "ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻥ ﻋﻀﻠﻪ".

روند پیری با تغییرات در هر دو عامل کمیت و کیفیت عضله تاثیر دارد. معمولا توده‌ی عضلانی بین سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی به اوج خود می‌رسد، پس از آن در طول دهه‌ی پنجم زندگی، بدن حدود ۵/۰ درصد از توده‌ی عضلانی خود را از دست می‌دهد. از دست دادن توده‌ی عضلانی بین سنین ۵۰ تا ۶۰ سالگی، ۱ تا ۲ درصد و بعد از سن ۶۰ سالگی به بیش ۳ درصد افزایش می‌یابد.

سارکوپنیا شامل از بین رفتن توده‌ی عضلانی بدن و جایگرینی آن با چربی است و به دلیل روند طبیعی پیری رخ می‌دهد. این کاهش عضله باعث ضعف ﺟﺴﻤﯽ ﻭ ﮐﺎﻫﺶ نیروی بدنی و جسمی خواهد شد. این اختلال نه تنها باعث از دست دادن عضلات می‌شود، بلکه ضعف و کاهش در میزان عضلات که از استخوان‌ها حمایت می‌کند، فرد را مستعد آسیب‌دیدگی می‌کند. تا امروز هیچ درمانی برای این اختلال وجود ندارد.

اگرچه پیری شایع‌ترین علت سارکوپنیا است، اما عوامل دیگر نیز می‌توانند در این زمینه دخالت داشته باشند.

عدم تحرک و سبک زندگی بی‌تحرک: عدم استفاده از عضلات یکی از محرک‌های اصلی سارکوپنیا است که منجر به پوکی سریع‌تر عضلات و ضعیف شدن آنها می‌شود. استراحت بیش از حد و یا بی‌تحرکی بعد از آسیب‌دیدگی یا بیماری می‌تواند منجر به از دست دادن سریع عضله‌ها شود.

رژیم غذایی نادرست: رژیم غذایی با کالری و پروتئین ناکافی منجر به کاهش حجم عضلات می‌شود.

التهاب طولانی‌مدت: بیماری‌های مزمن یا طولانی‌مدت می‌تواند منجر به التهاب شده و سیستم دفاعی بدن را مختل کند. در نتیجه باعث از بین رفتن ماهیچه‌ها شود، به عنوان مثال: یک مطالعه بر روی مبتلایان به التهاب طولانی‌مدت ناشی از بیماری انسداد مزمن ریوی نشان داد که توده‌ی عضلانی بسیاری از بیماران به طور چشمگیری کاهش پیدا کرد.

استرس شدید: استرس بدن می‌تواند شیوع ابتلا به سارکوپنیا را افزایش دهد، به عنوان مثال: اکثر مبتلایان به بیماری‌های مزمن کبد، نارسایی قلبی، بیماری مزمن کلیه و سرطان به علت افزایش میزان استرس روی بدن و کم‌تحرکی، سارکوپنیا را تجربه می‌کنند. اگرچه سارکوپنیا بیشتر در افراد کم‌تحرک دیده می‌شود، اما واقعیت این است كه در افرادی که از نظر جسمی فعال هستند هم رخ می‌دهد.

محققان معتقدند كه عوامل دیگری در پیشرفت آن دخالت دارند که عبارتند از: کاهش توانایی تبدیل پروتئین به انرژی، کمبود کالری یا پروتئین برای حفظ حجم عضلات، غلظت پایین برخی از هورمون‌ها از جمله هورمون رشد، تستوسترون و فاکتور رشد، کاهش سلول‌های عصبی که مسئول ارسال سیگنال‌هایی از مغز به عضلات برای شروع حرکت هستند.

درمان سارکوپنیا

در حال حاضر، سازمان غذا و دارو هیچ دارویی را برای درمان سارکوپنیا تایید نکرده است. محققان در حال استفاده از تستوسترون و هورمون‌های رشد هستند تا به افراد کمک شود با افزایش سن، توده‌ی عضلانی خودشان را حفظ کنند.

چگونه از سارکوپنیا پیشگیری کنیم؟

ورزش: قوی‌ترین راه برای مبارزه با سارکوپنیا فعال نگه داشتن عضلات است. ترکیبی از تمرینات هوازی، ورزش‌های مقاومتی و تمرین تعادل می‌تواند از ضعیف شدن عضلات جلوگیری و حتی بیماری را معکوس کند. شما برای رسیدن به این هدف حداقل دو تا چهار جلسه تمرین هفتگی نیاز دارید. تعداد، شدت و فرکانس تمرین مقاومتی برای به دست آوردن بیشترین بازدهی و کاهش خطر آسیب‌دیدگی مهم است. برای تهیه‌ی یک برنامه‌ی ورزشی باید به یک مربی باتجربه مراجعه کنید.

رژیم غذایی: اگر کمبود کالری، پروتئین یا برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی را داشته باشید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای از دست دادن عضلات قرار بگیرید.

چهار ماده‌ی مغذی است که با کم‌ماهیچه‌گی مبارزه می‌کنند:

۱ـ پروتئین:

با افزایش سن برای رشد ماهیچه‌ها باید پروتئین بیشتری مصرف کنید. آمینواسید لوسین برای تنظیم رشد ماهیچه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. منابع غنی از لوسین شامل: کشک، گوشت، پروتئین سویا، ماهی و تخممرغ.

۲ـ ویتامین D:

کمبود ویتامین D به سارکوپنیا مربوط می‌شود، اگرچه دلایل آن کاملا مشخص نشده است. مصرف مکمل‌های ویتامین D می‌تواند قدرت عضلات را افزایش و خطر پوکی استخوان را کاهش دهد.

۳ـ اسیدهای چرب امگا ۳:

مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ از طریق غذاهای دریایی یا مکمل‌ها باعث افزایش رشد ماهیچه‌ها می‌شود. اسیدهای چرب امگا ۳ خاصیت ضدالتهابی دارند و مستقیما روی رشد عضلات تاثیر می‌گذارند.

۴ـ كراتین:

کراتین پروتئین کوچکی است که به طور معمول در کبد ساخته می‌شود. اگرچه بدن به اندازه‌ی کافی می‌تواند از کمبود آن جلوگیری کند، اما کراتین در رژیم غذایی به عنوان یک مکمل می‌تواند به رشد عضلات کمک کند. کراتین که بیشتر در گوشت وجود دارد اگر به تنهایی و بدون ورزش استفاده شود برای سارکوپنیا مفید نیست اما مصرف آن هم‌زمان با انجام تمرینات مقاومتی می‌تواند تاثیر زیادی در پیشگیری از سارکوپنیا داشته باشد.

سبک و شیوه‌ی زندگی سالم: داشتن یک سبک زندگی فعال به شما کمک می‌کند تا احساس بهتری داشته باشید، برای انجام هر کاری انرژی بیشتری داشته باشید و مشکلات جسمی و بیماری کمتری را تجربه کنید.

داشتن تغذیه‌ی سالم کافی و ‌کنترل استرس می‌تواند تاثیر ناخوشایند روند پیری را محدود کند.